De arbeidssituatie van de maaltijdkoeriers wordt de laatste jaren druk bediscussieerd. Door tal van acties en publicaties door de media, vakbonden en academici zijn de wantoestanden die onlosmakelijk verbonden lijken met deze opkomende sector ondertussen uitgebreid gedocumenteerd. Hun arbeidssituatie laat zich kort samenvatten als hard werk in erbarmelijke omstandigheden voor weinig geld; met in de meest extreme gevallen vaststellingen van illegaal tewerkgestelde minderjarigen en mensen zonder papieren.

Bij het minste vooruitzicht dat deze wantoestanden eindelijk zullen worden aangepakt, vliegen de persberichten de deur uit en steekt de lobbymachine een tandje bij. Platformen als Deliveroo dreigen dan meteen met hun vertrek, wat het in Spanje en Nederland ook al effectief deed. Wanneer ze verplicht zouden worden om hun koeriers als werknemers aan te nemen zou hun bedrijfsmodel naar eigen zeggen per direct in elkaar stuiken. Raakt een pizza dan echt enkel thuis bezorgd door schijnzelfstandigen?

TAKEAWAY BEWIJST DAT HET ANDERS KAN

Takeaway bewijst alvast dat het ook anders kan. Uit een recent rapport van het onderzoekscollectief Fairwork blijkt dat Takeaway met een score van 6 op 10 het opmerkelijk beter doet dan concurrenten als Deliveroo, die met een schamele 1 op 10 over de hele lijn gebuisd is.

Bij Takeaway worden koeriers een vast uurloon betaald, krijgen ze hun wachttijden vergoed, en worden ze gedekt door een ongevallenverzekering.

Dit komt voornamelijk doordat Takeaway als enige in de sector hun koeriers een arbeidsovereenkomst aanbiedt. Hierdoor worden ze een vast uurloon betaald, krijgen ze hun wachttijden vergoed, en worden ze gedekt door een ongevallenverzekering. Takeaway gedraagt zich ook meer als werkgever door zelf het meeste werkmateriaal te voorzien en met hun hubs ook een plek te bieden waar de werknemers elkaar kunnen ontmoeten. Daarnaast wordt bij Takeaway het werk niet overzien door een weinig transparant algoritme, maar door fysieke oversten, die rechtstreeks aanspreekbaar zijn.

UBER EN DELIVEROO: ONDER HET MINIMUMLOON

Tegenstanders van het werknemersstatuut beweren vaak dat dit de flexibiliteit zou afnemen waar de koeriers net naar op zoek zijn. De vraag of de roep daarnaar in de samenleving wel echt zo groot is, werd in SamPol recent nog beantwoord door Elief Vandevenne. Volgens haar voldoen de arbeidskenmerken van een standaardtewerkstelling nog steeds aan de verwachtingen van de meerderheid van de beroepsactieven in ons land en bieden ze een goede standaard om de kwaliteit van werk tegen af te meten. Daarnaast bestaat er natuurlijk wel een kleinere groep die door de beloofde flexibiliteit wordt aangetrokken en dit ook als belangrijkste reden aangeeft om als maaltijdkoerier aan de slag te gaan. De vraag is dan vooral hoe flexibel ze ook écht zijn?

De flexibiliteit die Uber en Deliveroo propageren, klinkt mooi maar blijkt in de praktijk haast onbestaande als je ook verwacht van je inkomen te kunnen leven. Je bent als koerier flexibel om te werken waar en wanneer je wil. Alleen stuurt het platform je naar bepaalde opdrachten op plekken die 'meer waard zijn', en ben je best ganse dagen ingelogd als je toch graag het minimumloon bijeen sprokkelt.

Uit onderzoek in Groot-Brittannië bleek dat 1 op 3 koeriers per uur gemiddeld minder dan £8,72 – het nationale minimumloon – verdiende.

Zo bleek uit onderzoek in Groot-Brittannië dat 1 op 3 koeriers per uur gemiddeld minder dan £8,72 – het nationale minimumloon – verdiende. In sommige gevallen zakte dit loon zelfs tot £2 per uur. Gelijkaardige patronen werden ook in België vastgesteld bij Deliveroo en zorgplatformen als Yoopies en Top Help.

De vraag is dan maar hoeveel deze zogezegde flexibiliteit waard is. Takeaway beantwoordt de vraag naar flexibiliteit daarentegen door hun kleine kern van vaste medewerkers aan te vullen met een poule van uitzendkrachten. Hoewel in de interimsector zeker ook een en ander misloopt, biedt dit tenminste een gereguleerd alternatief met een minimum aan sociale bescherming.

OOK BIJ TAKEAWAY NOG VERBETERINGEN NODIG

Dat Takeaway het beter doet, wil weliswaar niet zeggen dat er ook hier geen verbeteringen meer nodig zijn.

Zo scoort het platform op vlak van collectieve representatie van hun werknemers even slecht als de rest. De sociale verkiezingen van dit jaar kunnen hier hopelijk voor een eerste doorbraak zorgen. Dat dit perfect mogelijk is bewees onder andere de Deense vakbond 3F, dat na twee jaar intensief onderhandelen in 2021 een nationaal collectief akkoord wist af te sluiten waardoor de ongeveer 600 fietskoeriers van Just Eat – de naam waaronder Takeaway in het land actief is – recht kregen op vakbondsvertegenwoordiging en betere loon- en arbeidsvoorwaarden.

Takeaway scoort op vlak van collectieve representatie van hun werknemers even slecht als de rest.

Daarnaast zouden de koeriers van Takeaway op termijn ook aanspraak moeten kunnen maken op de voorwaarden van het correcte paritair comité, goederenvervoer en logistiek (140.03). Op dit moment worden de werknemers namelijk ondergebracht in het algemene en daardoor minder gunstige paritair comité 100. Door de schijnzelfstandigheid in de sector aan te pakken en zo het speelveld meer gelijk te trekken, ontstaat er hopelijk ook bij Takeaway wat meer marge om deze noodzakelijke stappen vooruit te zetten.

ALTERNATIEF IS MOGELIJK

Ondanks deze tekortkomingen toont het model van Takeaway dat een alternatief weldegelijk mogelijk is. Laat ons dit dan ook als inspiratie gebruiken om andere platformen onder politieke en juridische druk naar dit model te doen evolueren. Zo worden alle maaltijdbezorgers minstens van de meest essentiële sociale bescherming voorzien en wordt het speelveld in de sector gelijk getrokken.

Met de aankomende sociale verkiezingen en de lopende onderhandelingen over de Europese Platform Richtlijn is er in 2024 een momentum om op al deze vlakken stappen vooruit te zetten. Want laat u vooral niets wijsmaken: uw pizza raakt ook zonder schijnzelfstandigen best thuis geleverd.

• arbeid
• Deliveroo
• Takeaway