Op het moment dat mijn vader zaliger ziek werd, ondertussen een tiental jaar geleden, had hij nood aan iemand die bij hem zou komen poetsen. Hij nam contact op met een dienstenchequebedrijfje in de buurt en een aantal weken later stond Melissa aan zijn voordeur. Melissa en mijn pa, dat was een topduo. Ze zorgde niet enkel dat zijn huisje er altijd proper bij lag, ze deed ook graag een praatje met hem aan een potje koffie. Dat vond hij leuk, want mijn pa was een gezapige babbelaar. Hoe meer Melissa over de vloer kwam en des te meer koffies er werden geslurpt, hoe diepgaander de gesprekken werden. Papa vertelde over zijn angsten en zijn ziekte, maar hij wou ondertussen ook weten waar Melissa van droomde. Waar ze, als alles kon en mocht, zichzelf binnen vijf jaar zag staan. Ze vertelde hem dat ze zo graag kleuteronderwijzeres zou zijn. Maar dat dat een onmogelijke uitdaging was gezien haar lage scholingsgraad. En dat ze die droom al een hele tijd had opgeborgen.

Vanaf dat moment begon mijn papa steeds vaker over het onderwerp. Hij had ook het een en ander opgezocht over mogelijke pistes die Melissa kon bewandelen om toch dicht bij haar droom te raken. Zijn enthousiasme werkte aanstekelijk en op een dag bracht Melissa het nieuws dat ze haar job als poetshulp zou opzeggen en aan de slag ging in de naschoolse kinderopvang. Op die manier had ze tijd om een opleiding voor kinderverzorgster aan te vatten. Dat is niet hetzelfde als kleuterleidster, maar toch al dichter in de buurt. Later op de begrafenis van mijn pa vertelde Melissa me trots dat ze haar certificaat kinderverzorgster had gehaald. Dat dat nooit gelukt zou zijn zonder de onvoorwaardelijke steun van mijn pa.

INSTAPJOB BLIJKT GROTE MOP

Wat mijn papa deed, vond hij gewoon redelijk logisch. Maar voor veel poetshulpen is het iets wat hen nooit zal overkomen. Mensen op de sociale ladder laten klimmen, is niet iets waar de overheid mee bezig is. En iemand met een laag opleidingsniveau verzoekt men weliswaar vriendelijk, doch dwingend, een job als poetshulp te overwegen. Ik liet me onlangs vertellen dat in de VDAB-dossiers van laaggeschoolde mensen met een migratieachtergrond quasi automatisch ‘poetsen’ als jobdoelwit staat ingevuld. Zonder dat de persoon in kwestie die ambitie ooit heeft uitgesproken.

De lonen van poetshulpen stijgen na drie jaar anciënniteit nog één keer en daarna nooit meer (tenzij met de automatische indexering).

De job zelf wordt verkocht als instapjob. Het is een job waar je in begint en vanuit die positie kan doorgroeien naar een andere. Zo staat het op papier, althans. In de praktijk is dat amper het geval. De lonen van poetshulpen stijgen na drie jaar anciënniteit nog één keer en daarna nooit meer (tenzij met de automatische indexering). De verschillende poetsbedrijven die als paddenstoelen uit de grond groeiden, hebben niet als taak mensen aan zelfontplooiing te doen en zo eventueel toch een stapje hoger te raken. Ze doen het ook niet uit zichzelf. Want waarom zouden ze ook? Poetshulp staat inmiddels hoog op de ranking van knelpuntberoep. Het is dus veel interessanter om de werknemer lang op de plaats te houden en zoveel mogelijk klanten te bedienen. Tjing tjing.

'EN DAT MET ONS BELASTINGGELD'

Ik zeg het niet graag met een dooddoener maar ‘dat gebeurt allemaal met ons belastinggeld’. Een groot deel van het loon van de poetshulp wordt betaald door de overheid. De sociale sector smeekt ondertussen om middelen om mensen die willen werken maar amper kansen maken een job op maat te kunnen bieden. Een smeekbede die in dovenmansoren valt. Ondertussen is het wel de dienstenchequesector die er quasi als enige in slaagt om mensen een gesubsidieerd contract van onbepaalde duur aan te bieden. De meeste andere vormen van door de overheid financieel ondersteunde beroepen lopen namelijk af in de tijd.

In de koopkrachtbarometer van de Gezinsbond geven 1 op 3 mensen die werken aan niet rond te komen met hun inkomen.

Er gaat veel belastinggeld naar zulke lage lonen dat armoede constant om de hoek loert. In de koopkrachtbarometer van de Gezinsbond geven 1 op 3 mensen die werken aan niet rond te komen met hun inkomen. Het gaat voornamelijk over lager opgeleiden en alleenstaande (ouders). Een teken aan de wand, maar urgent lijkt het toch allemaal niet. Er is nu sprake van dienstencheques te verhogen. Maar die verhoging dient om de bedrijven financieel rendabel te houden en dus niet om de poetsers hun loon eindelijk eens op te krikken. Die nieuwsberichten passeren als het zoveelste fait-divers.

IS DIT EEN KERNTAAK?

In een verkiezingsjaar waar we om de oren worden geslagen met het woord ‘kerntaak’ stel ik me oprecht de vraag: is het subsidiëren van jobs die van mensen werkende armen maakt nu echt een kerntaak? Is de obsessie van ‘iedereen aan het werk’ nu werkelijk zo groot dat het niet meer uitmaakt of de betrokkene er werkelijk beter van wordt? In andere, maatschappelijk relevantere jobs, zoals zorgberoepen, vindt men ondertussen geen personeel.

Is de obsessie van ‘iedereen aan het werk’ nu werkelijk zo groot dat het niet meer uitmaakt of de betrokkene er werkelijk beter van wordt?

Ik denk dat we het heel anders kunnen aanpakken met al die poetshulpen en het overheidsgeld. Ze laten groeien op de werkvloer bijvoorbeeld. Hun talenten ontdekken en aanscherpen. Hen laten dromen en die verlangens faciliteren. Om het met een ander hip woord te zeggen: hen laten ‘excelleren’, maakt niet uit hoe je het benoemt. En ondertussen geven we die poetshelden een fatsoenlijk loon, dat spreekt voor zich. Want dat is niet alleen menselijk en loon naar werken, maar een hoger loon is ook een vorm van sociale mobiliteit.

• dienstencheques
• kerntaken
• column