Sinds mensenheugenis, de volwassen herinnering van nu nog levende mensen bedoel ik daarmee, hangt Europa af van de VS. Voor de nucleaire paraplu, voor conventionele defensie, voor doorslaggevende diplomatie, voor de financiering van groeibedrijven, als markt van eerste keuze voor exportproducten, voor informatietechnologie, voor sociale netwerken, en nu meer en meer ook voor artificiële intelligentie en zelfs voor energie in de vorm van vloeibaar gas. Europa heeft zichzelf in die ondergeschikte positie genesteld en is daar als Doornroosje in slaap gesukkeld, zoetjes wegdromend in een fantasie van een evenwaardige relatie met de VS op basis van gedeelde waarden van vrijheid, gelijkheid en democratie.

WAKKER WORDEN IN EEN NACHTMERRIE

Met Trump aan de macht is het hard ontwaken. We worden wel wakker, maar het is niet echt een prins die ons kust. Vergeet die gelijkwaardigheid en de voorkeursbehandeling. Trump gedraagt zich als de rancuneuze en snauwende CEO van een wegzakkend familiebedrijf. Hij probeert snel geld verdienen voor hemzelf, zijn familie en zijn bedrijf, - de VS in zijn waanwereld –, door botweg partners af te persen, leveranciers minder te betalen dan voorheen, en met astronomische straffen te dreigen tegen gelijk wie die zich daartegen zou durven te verzetten. In zijn beperkte MAGA-filosofie is wat de ander verliest immers zijn winst. Dat is de kern van zero sum logica. Dat hij daarvoor met sociale normen, wetten en zelfs de Amerikaanse grondwet de vloer moet aanvegen, zal hem worst wezen. Vergeet de mythe van checks en balances en beleidsondersteuning door onafhankelijke agentschappen van experts.

Bye shining city on the hill, hello Gotham, en Batman geeft niet thuis.

Trump is een op winst beluste institutionele sloopkogel. Zijn blik reikt niet ver genoeg om te begrijpen dat dit gedrag de VS al snel partners, investeringen, sympathie en invloed zal doen verliezen. Bye shining city on the hill, hello Gotham, en Batman geeft niet thuis. Voor Europa was het even schrikken nu blijkt dat de VS bereid is haar harde koude macht zonder omzien in te zetten voor eigen slecht begrepen winstbejag, ongeacht wat internationale wetten en verdragen voorschrijven. Die internationale rechtsorde is, samen met haar door de VS gegarandeerde afdwingbaarheid, als een luchtbel uit elkaar geklapt. Koud en helaas slecht begrepen eigenbelang regeren de wereld.

WAT WE ZELF DOEN, MOET BETER

Maar Europa is alleen maar klein omdat het doelbewust zich in een positie van onafhankelijkheid heeft genesteld. Die afhankelijkheid is een keuze, geen natuurwet.

We hoeven niet af te hangen van een Amerikaanse afzetmarkt, we zouden kunnen de drempels op onze Europese markt verkleinen en de Europese markt verder integreren. En we zouden ook de rest van de wereld serieuzer kunnen nemen als potentiële handelspartners, net zoals China haar afhankelijkheid van de Amerikaanse afzetmarkt afbouwde na de eerste passage van Trump en daardoor sterker stond in de handelsoorlog van 2025.

We hoeven niet af te hangen van de Amerikaanse kapitaalmarkt, we zouden een echte Europese kapitaalmarkt kunnen uitbouwen en zo meer eigen innovatie financieren.

We hoeven niet af te hangen van de Amerikaanse kapitaalmarkt, we zouden een echte Europese kapitaalmarkt kunnen uitbouwen en zo meer eigen innovatie financieren. We hebben immers al een echte Europese munt, die ondertussen de op een na belangrijkste munt van de wereld is, dus waarom houden we de kleine nationale beurzen eigenlijk?

We hoeven niet af te hangen van Amerikaanse (of Russische) energie die ons alleen maar kwetsbaar en dus chanteerbaar maakt, we zouden de Europese energieafhankelijkheid versneld kunnen uitbouwen met grootschalige investeringen in offshore wind, afschakelbare zonne-energie, groene waterkracht, batterijen en kleine modulaire reactoren.

We hoeven voor conventionele wapens en defensie niet af te hangen van de Verenigde Staten, het is integendeel hoog tijd dat we weer een eigen defensie-industrie op poten zetten en eindelijk ook een Europees leger uitbouwen dat in staat is om zelf de Europese grenzen te verdedigen.

We hoeven de Amerikaanse dominantie in informatietechnologie en vooral sociale media niet te blijven aanvaarden, want ze vissen de reclamemarkt van de Europese media leeg. Hierdoor verschralen de Europese media, verschrompelt de kwaliteit van het interne debat en kwijnt uiteindelijk onze democratie zelf weg ter vermeerdering van de winst van een paar Amerikaanse giganten die in Europa nauwelijks belasting betalen op hun astronomische winsten.

En we hoeven al zeker niet de algoritmische polarisatie van onze burgers, die voortvloeit uit de dominantie van die Amerikaanse bedrijven, te aanvaarden. We moeten integendeel onze democratie beschermen tegen deze stortvloed van onzin en polarisatie. Het verbod van politieke reclames op YouTube en Meta is daarbij een bemoedigend begin, maar we hebben ook Europese internetgiganten en sociale media nodig. Net zoals er een Amerikaans TikTOk komt en er Europese alternatieven voor X nodig zijn.

MAKE EUROPE GO AHEAD

Het grote voordeel van het hele MAGA-debacle is dat iedereen nu kan zien dat de oranje keizer met de eeuwige das naakt is: lagere inflatie, eerlijke belasting, meer tewerkstelling voor arbeiders, vrede in Gaza of Oekraïne, het was allemaal gewoon loos geleuter, en praat voor de vaak. De rampzalige resultaten van Trump in recente peilingen illustreren dat zelfs de MAGA-basis dit begint te begrijpen. Het na-apen van de Trump-recepten zou daarom ook in Europa een tot een regelrechte ramp leiden, dat begrijpen zelfs de mini-Trumps zoals Fico, Orban, Meloni of Wilders. Het heeft ook geen zin om op de Trumpiaanse dreigementen te reageren met escalatie of pure wraak.

We moeten de toekomst van Europa niet laten bepalen door de traagste schakels.

Wel moeten we radicaal komaf maken met onze structurele afhankelijkheid door de Europese integratie op alle vlakken te verdiepen. Om Europa sneller te laten vooruitgaan, is er allicht een Europa op verschillende snelheden nodig. We moeten de toekomst van Europa immers niet laten bepalen door de traagste schakels. Ook de Eurozone hebben we niet laten tegenhouden omdat Zweden, Denemarken of het Verenigd Koninkrijk twijfelden, en ondertussen blijft de eurozone gestaag uitbreiden. De Schengen-zone met vrij verkeer van personen was ook eerst een pak kleiner dan ze vandaag is. De kracht van MEGA ligt er net in dat we ervoor kiezen samen te werken zonder dwang, zelfs als dit voor de enen soms wat sneller gaat dan voor de anderen.

Laten we dus zo snel mogelijk met een coalitie van bereidwillige Europese landen de Europese structuren bouwen die cruciaal zijn voor een welvarende en vredevolle Europese toekomst. De rest zal wel schoorvoetend volgen wanneer ze daar klaar voor zijn, maar zij moeten het Europese peloton niet ophouden. Alleen zo kan Europa echt vooruitgaan.

Deze bijdrage verscheen in de Zomerreeks 2025: Make Europe Great Again van Samenleving & Politiek.

• mega2025
• EU
• VS