Op VRT Max kan u momenteel de documentaire zien die journalist Dirk Leestmans maakte over Nizar Trabelsi. Hij schetst daarin het leven van de man van Tunesische nationaliteit die ondertussen al meer dan 24 jaar gevangen zit, terwijl hij maar tot 10 jaar gevangenisstraf veroordeeld werd.

Nizar Trabelsi, ooit een beloftevol voetbalspeler, werd in 2003 door ons land veroordeeld tot een gevangenisstraf van 10 jaar omdat hij een aanslag plande op de luchtmachtbasis van Kleine Brogel. Op die luchtmachtbasis verblijven Amerikaanse militairen en worden ook Amerikaanse kernwapens opgeslagen. Nadat Trabelsi zijn straf in een Belgische gevangenis had uitgezeten, werd hij op 3 oktober 2013 overgeleverd aan de Verenigde Staten. Die uitlevering was erg omstreden. Trabelsi had immers zijn straf al volledig uitgezeten. Omdat niemand twee keer voor dezelfde feiten mag worden veroordeeld (het non bis in idem-principe), werd de uitlevering verboden door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Voor het eerst in de Belgische rechtsgeschiedenis negeerde onze regering toen een bindend bevel van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en vond de uitlevering plaats. België werd hiervoor nadien door het Europees Hof veroordeeld, maar ondertussen was de uitlevering een feit.

Voor het eerst in de Belgische rechtsgeschiedenis negeerde onze regering een bindend bevel van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en vond de uitlevering naar de VS plaats.

Tien jaar lang zat Trabelsi in een Amerikaanse gevangenis in voorhechtenis en riskeerde hij een veroordeling tot een levenslange gevangenisstraf zonder mogelijkheid op voorwaardelijke vrijlating. Tijdens deze lange periode van voorhechtenis werden verschillende gerechtelijke procedures gevoerd om Trabelsi terug naar België te krijgen. Keer op keer negeerde de Belgische overheid deze beslissingen.

Toen in juli 2023 de Amerikaanse rechtbank Trabelsi over de hele lijn vrijsprak, leek een einde te komen aan de lijdensweg. Niets was minder waar. Ondanks de vrijspraak werd Trabelsi niet vrijgelaten. Volgens de Amerikaanse overheid verbleef hij op illegale wijze op het grondgebied en werd hij dus opgesloten in een 'centrum voor illegalen'. Opnieuw werden verschillende processen gevoerd om uit te maken waar Trabelsi naartoe moest.

Uiteindelijk beslisten zowel de Amerikaanse als de Belgische rechtbank dat hij terug naar België moest worden gehaald. Dit was niet naar de zin van de Belgische regering die weigerde een reisdocument af te leveren. Pas nadat de rechtbank dwangsommen gekoppeld had aan de afgifte van een laissez-passer kon Trabelsi uiteindelijk op 8 augustus landen op de luchthaven in Zaventem, vanwaar hij meteen werd overgebracht naar een 'centrum voor illegalen'. Daar kreeg hij een bevel om het land te verlaten omdat hij niet over een verblijfsvergunning voor België beschikt.

Op zich is dat juist. De vraag is wel waar de man naartoe moet als hij niet in België mag blijven. Op het eerste zicht lijkt het antwoord op deze vraag vrij duidelijk: Trabelsi heeft de Tunesische nationaliteit en dus zou hij terug kunnen naar Tunesië. Het probleem is evenwel dat hij daar werd veroordeeld bij verstek tot 20 jaar gevangenisstraf door een militaire rechtbank, terwijl hij hier in de gevangenis zat en hij daar het risico loopt om gefolterd te worden. Een uitlevering naar Tunesië zou dus een schending uitmaken van artikel 3 van het EVRM én zou bovendien strijdig zijn met een eerder door België genomen beslissing. In het verdrag dat destijds de ongeoorloofde uitlevering naar de VS regelde, stond immers dat hij niet mocht worden uitgeleverd aan Tunesië.

Een uitlevering van Trabelsi naar Tunesië zou een schending uitmaken van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Met succes vochten zijn advocaten dan ook het bevel om het land te verlaten en de opsluiting van Trabelsi aan. In een zeer uitvoerig gemotiveerd arrest besliste de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen op 11 september 2025 om de ten uitvoerlegging van dit bevel te schorsen. Ook de raadkamer, die zich boog over de wettelijkheid van de opsluiting in het gesloten centrum, besliste dat Trabelsi moet worden vrijgelaten. In beroep werd deze beslissing door de Kamer van Inbeschuldigingstelling bevestigd.

Ondanks al deze beslissingen zit Trabelsi vandaag nog steeds in het gesloten centrum. 24 jaar zit hij nu ondertussen vast, terwijl hij ooit tot 10 jaar gevangenisstraf werd veroordeeld. Het is duidelijk dat dringend een einde dient te komen aan deze onwederrechterlijke opsluiting en een oplossing gegeven wordt aan het probleem van het verblijfsrecht van Trabelsi.

Nadat België op de vingers getikt was door het Hof omdat Trabesli toch was uitgeleverd, ondanks het verbod opgelegd door het Hof, werd de zaak verder opgevolgd door het Comité van Ministers van de Raad van Europa en heeft België zich ertoe geëngageerd om "al het mogelijke te doen" om de gevolgen van de begane fout te verzachten. Thans blijkt dat dat helemaal niet het geval is.

Het gebrek aan respect voor de rechtsstaat door de verschillende regeringen van de voorbije 12 jaar is manifest.

Het gebrek aan respect voor de rechtsstaat door de verschillende regeringen van de voorbije 12 jaar is manifest. Het aantal vonnissen en arresten dat in deze zaak geveld werd, is niet meer te tellen. Van de rechtbank in eerste aanleg tot en met het Europees Hof, zo goed als alle rechtscolleges hebben zich over deze zaak uitgesproken en zo goed als alle genomen rechterlijke beslissingen werden door de opeenvolgende regeringen genegeerd. Dit kan niet langer worden getolereerd. Het is de hoogste tijd dat de regering haar verantwoordelijkheid neemt, erkent dat Trabesli nooit had mogen worden uitgeleverd aan de Verenigde Staten en dat hij niet kan teruggestuurd worden naar Tunesië, aanvaardt dat hij nergens anders heen kan en, om te vermijden dat hij hier in de illegaliteit verdwijnt en helemaal ontsnapt aan elke vorm van controle, hem een verblijfsvergunning toekent.

• column
• rechtsstaat
• Nizar Trabelsi