4%. Dat is het percentage dat sp.a behaalde bij de leeftijdsgroep 18-24 jaar in de verkiezingen van 2019, volgens post-electoraal onderzoek van Kantar. Ook een jaar eerder, bij de lokale verkiezingen van 2018, trokken PVDA en Groen het hoogste percentage jonge, linkse kiezers aan. De analyse dat een sociaaldemocratische partij een ouder kiespubliek aantrekt, is niet nieuw. Ze is ook niet louter Vlaams. Bij de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen in 2021 haalde PvdA slechts drie zetels binnen bij de leeftijdsgroep 18-24 jaar en zes zetels bij de leeftijdsgroep 25-34 jaar. In Duitsland won SPD vorig jaar de verkiezingen vooral bij 70-plussers, maar was er wel verlies bij kiezers jonger dan 35 jaar. En in Frankrijk stemde zo'n 35% van de jongeren tussen 18 en 24 jaar in de presidentsverkiezingen op Jean-Luc Mélenchon en was er van PS zelfs geen spoor in de exit polls voor die leeftijdscategorie.

Er zijn al veel analyses neergepend over de neergang van de sociaaldemocratische massapartij. In The New Statesman (21/5/2021) voegt de Britse opiniemaker Paul Mason daar nog een laag aan toe: die neergang, zo lezen we bij hem, is te wijten aan het verlies van stemmen bij de 'af-gehaakten' én bij de 'niet-aangehaakten'. Met de 'af-gehaakten' bedoelt hij de laaggeschoolde kiezers met meer autoritaire standpunten rond migratie en integratie die overliepen naar extreemrechts. Maar ook de 'niet-aangehaakten' vinden hun weg niet naar de sociaaldemocratie. Jongeren, dus, die zich vrij op de electorale markt begeven zonder traditionele sociaaldemocratische banden.

De communicatie van Conner Rousseau is bij uitstek gericht op die jongeren. Vandaag worden ze op Facebook gebombardeerd door advertenties van Vlaams Belang. Daarmee koopt ze bij die groep uiteraard geen verkiezingsoverwinning, maar wel geloofwaardigheid. Jongeren krijgen enkel een salonfähige en opgekuiste versie van Tom Van Grieken te zien. In dat gevecht mengt Vooruit zich nu. Daarbij doet ze geen beroep op de merknaam van de beweging, maar vooral op de persoonlijkheid van de voorzitter. Ook The Big Shift moet een 'hip startup sfeertje' uitstralen'. De focus bij het participatietraject van Vooruit ligt dermate op jonge leden en niet-leden, dat er zelfs enig gemor is bij oudere partijleden. Maar de inspanningen lijken vruchten af te werpen. Vooruit heeft de wind in de zeilen, en zo ook bij jongeren. Uit de peiling van De Standaard/VRT van 2021 blijkt dat Vooruit nu 14% zou halen bij de leeftijdsgroep 18-24 jaar. Dit percentage is zeer te nuanceren gezien het lage aantal respondenten voor die leeftijdsgroep in die peiling, maar toch ook beduidend meer dan de 4% die sp.a haalde bij die leeftijdsgroep in de verkiezingen in 2019. Uit de recente peiling De Stemming blijkt ook dat bij 'de Grote Vier' (Bart De Wever, Alexander De Croo, Conner Rousseau en Tom Van Grieken) 'oudere kiezers, in vergelijking met jongere kiezers, significant minder verwezen naar Conner Rousseau als politicus die hen het best vertegenwoordigt'. En vanuit de studiedienst van Vooruit valt te horen dat het vandaag bij schooldebatten in de stemintenties een pak hoger scoort dan sp.a in de aanloop naar de verkiezingen van 2019.

Uit de peiling van De Standaard/VRT van 2021 blijkt dat Vooruit nu 14% zou halen bij de leeftijdsgroep 18-24 jaar.

Vooruit zit dus ook bij jongeren in de lift. Dat is bijzonder omdat ze, volgens diezelfde peiling De Stemming, 'eigenaar' is van 4 thema's – 'Gezondheidszorg', 'Werkgelegenheid', 'Pensioenen' en 'Sociale Zekerheid' – waarvan je niet direct zou denken dat jongeren daar buitensporig van wakker liggen. Enter dus de sociale mediastrategie van Conner Rousseau. Het valt op hoe hij daarbij beducht is om al te politieke berichten te posten, wellicht gezien de grote anti-politieke sentimenten bij veel jongeren. Conner Rousseau kiest er op zijn Instagram voor om slechts af en toe een politieke boodschap los te laten op een grote schare, wellicht weinig politiek geëngageerde jongeren. Er passeren veel posts over konijnen en Nonkels, zelden ideologische berichten. En daar wordt meewarig over gedaan in linkse kringen. Maar soms verrast Conner Rousseau. Zo was er onlangs een story op zijn Instagram met een tiental eerder tenenkrullende influencer-achtige berichten, gevolgd door 1 bericht met de boodschap 'In meer gelijke samenlevingen is er meer welvaart'. Een instagramisering van de boodschap van Richard Wilkinson en Kate Pickett in hun baanbrekende boek De waterpas. Waarom gelijkheid beter is voor iedereen (2009) als het ware. De poging van Conner Rousseau om een jonger, minder politiek geëngageerd electoraat aan te spreken, en zelfs om in dat segment het gevecht met Vlaams Belang aan te gaan, verdient (meer) respect.

Er is echter een disclaimer. Ga je met deze poging ook de hoogopgeleide, progressieve jongeren binnenhalen, voor wie vandaag vooral Groen en PVDA aantrekkelijk zijn? Als de analyse van Stefan Walgrave en Jonas Lefevere in de peiling De Stemming klopt – namelijk dat Vooruit vandaag een linkse koers vaart op de sociaaleconomische as en een meer centrum of rechtse koers op de culturele as, om daarmee een grotere groep potentiële kiezers aan te spreken – stelt zich een probleem bij het binnenhalen van precies die hoogopgeleide, progressieve jongeren. Zo spraken de Jongsocialisten zich fel uit tegen de woorden van Conner Rouseau over Molenbeek. Vooruit zou een beweging moeten zijn waar zowel laaggeschoolde ouderen, de 'af-gehaakten', alsook woke jongeren, de 'niet-aangehaakten', hun gading vinden. Als dat zou lukken, dan zien we echt de verrijzenis van een sterke centrumlinkse partij in Vlaanderen.

Samenleving & Politiek, Jaargang 29, 2022, nr. 6 (juni), pagina 2 tot 4

• jongeren
• Conner Rousseau
• Vooruit