Duizenden volgers hebben op X (voorheen Twitter) en nul keer worden geretweet. Sinds Elon Musk het sociale mediaplatform in handen heeft, en vooral sinds de herverkiezing van Donald Trump, overkomt het kleine, alternatieve media regelmatig. Twitter was vroeger de plek van het publieke debat (hoewel, ook toen niet altijd); de plek ook waar kleine, alternatieve media zonder mediahuis achter zich hun stukken verspreid zagen. Die realiteit is niet meer. Kleine, alternatieve media geraken gewoon niet meer in het nieuwe algoritme en worden zo bewust monddood gemaakt. Tenzij rechtse trollen op een post springen, hoor je vaak vooral krekels op hun sociale media-accounts. Grote Amerikaanse techbedrijven beslissen welke kleine Vlaamse media zichtbaar zijn. Het publieke debat verschraalt en verrechtst, en dat vraagt om een nieuwe strategie.

Grote Amerikaanse techbedrijven beslissen welke kleine, Vlaamse media zichtbaar zijn.

Kleine, alternatieve media worstelen al langer met een ideologisch dilemma inzake sociale media. Moeten ze Google betalen om hoger in de zoekmachine te komen of Facebook geld toestoppen om meer bereik te halen? SamPol is daar altijd pragmatisch mee omgegaan. Ja, ook wij voeden het beest van Mark Zuckerberg met soms eens 20 euro. We moeten onszelf niet weggommen. Ons blad was daarom ook één van de laatste kleine, alternatieve media die begin maart de deur van X achter zich dichttrok. Later dan vele andere media trokken we de stekker uit het platform. Een juiste beslissing, zo blijkt elke dag opnieuw. Lees Jurgen Masure in dit nummer en er is maar één conclusie: Elon Musk is een technofascist. Je kan geen deel meer uitmaken van X.

De beslissing om X vaarwel te zeggen, was dus relatief makkelijk. Veel van onze volgers hadden het platform al verlaten en, zoals gezegd, geraakten we toch niet meer in de algoritmes. Maar de beslissing om te migreren naar Bluesky was ook een tegenslag. Een reboot. Terug naar nul. Nul volgers, letterlijk. En weer opbouwen. Dat is een lang en traag proces. De grote massa wordt op Bluesky vooralsnog niet bereikt. SamPol heeft er momenteel nog geen duizend volgers. Een gevecht bergop dat andere media, groot en klein, herkennen. De Morgen heeft op Bluesky slechts 6.500 volgers, De Standaard 4.700 volgers. Het zal Elon Musk pijn doen zoveel gebruikers op X te verliezen, maar wellicht komt het hem ook goed uit dat kleine, alternatieve media uitzwermen naar andere platformen en hun boodschap meer versnipperd verspreiden. Er zijn uiteraard andere kanalen, maar die hebben minder bereik, elk een ander format om te posten en vragen dus extra tijd om te onderhouden. Weer meer nieuwsbrieven versturen, aan direct mailing doen, nieuwe doelgroepen aanschrijven, andere netwerken activeren, ... De communicatiestrategieën zijn momenteel in volle beweging, en dit alles is arbeidsintensief voor kleine redacties.

De digitale en politieke omgeving waarin we opereren vijandelijker dan ooit. Is iedereen zich daar voldoende van bewust?

Dit zijn geen linkse traantjes. SamPol kent al jaren aan een stuk een abonnementsgroei van +10% en het afgelopen jaar zelfs een online groei van +70% qua bezoekers op de website. Het gaat beter dan ooit met ons blad. Ook andere nichemedia doen het vaak goed. Maar tegelijk is de digitale en politieke omgeving waarin we opereren vijandelijker dan ooit. Is iedereen zich daar voldoende van bewust? Vinden we met zijn allen kleine, alternatieve media belangrijk genoeg? Zakia Khattabi in dit nummer alvast wel: “Rechts heeft denktanks, invloedrijke clubs en mediaplatformen kunnen opzetten. Links moet plekken van convergentie creëren. (…) Progressieve ideeën moeten terugkeren naar de publieke ruimte. Dit vereist de ontwikkeling van onafhankelijke media, de opleiding van effectieve woordvoerders en de opbouw van een toegankelijk discours.” Kleine, alternatieve media zijn een belangrijk onderdeel in deze strategie.

Er is niet alleen de vijandige digitale omgeving, ook op mediavlak is het knokken. De mediaconcentratie in Vlaanderen wordt met de dag groter; nu gaan ook Gazet van Antwerpen en Het Nieuwsblad samenwerken. Steeds meer middelen worden gepoold. Daartegenover opereren kleine, alternatieve media elk op hun kleine eiland. SamPol draait op 1,6 VTE; anderen werken met meer mensen, maar overschot is er nergens. Samenwerken gebeurt wel degelijk. Tijdens corona bundelden kleine, alternatieve media de krachten met het initiatief #BeterNaCorona. Met het besef dat een betere wereld er na corona niet ging komen, liep die ballon leeg. Vandaag zijn er kleine initiatieven van samenwerking: er is de gezamenlijke podcast Alles Wordt Beter en de gezamenlijke nieuwsbrief Zuurstof op Zaterdag, maar meer is nodig om gezamenlijk onze aanwezigheid in de publieke sfeer te versterken, die elkeen meer abonnees oplevert. De wil is er bij eenieder. Het probleem is tijd en geld. En daarmee bedoel ik vooral: geld. Op links geen mecenassen zoals Bart Verhaeghe of Fernand Huts. Zolang zich geen nieuwe financiers aandienen, is het dus behelpen met coöperatieve modellen, crowdfunding, vele kleine steunders binnenhalen, … Dat gebeurt vandaag al, maar is – opnieuw – arbeidsintensief. Tijd die eigenlijk nodig is voor andere zaken.

Het probleem is tijd en geld. En daarmee bedoel ik vooral: geld. Op links geen mecenassen zoals Bart Verhaeghe of Fernand Huts.

Ondertussen werken kleine, alternatieve media moedig voort. Apache aan kwalitatieve onderzoeksjournalistiek, DeWereldMorgen aan grassroots berichtgeving, SamPol aan de brug tussen academici en experts en de brede sociaaldemocratie. En ik vergeet nog andere media. Zoals alles in het leven, leidt enkel de volgehouden inspanning tot resultaten. Maar, ook zoals in het leven, is voldoende geld noodzakelijk om te overleven.

Samenleving & Politiek, Jaargang 32, 2025, nr. 5 (mei), pagina 2 tot 4

• edito
• media
• sociale media
• algoritme